10. Sınıf Edebiyat 1. Ünite Ölçme Değerlendirme Çalışmaları
Soru 1
| Bir Yolcuya Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın, Bu toprak, bir devrin battığı yerdir. Eğil de kulak ver, bu sessiz yığın, Bir vatan kalbinin attığı yerdir. Bu ıssız, gölgesiz yolun sonunda, Gördüğüm bu tümsek, Anadolu’nda, İstiklal uğrunda, namus yolunda, Can veren Mehmed’in yattığı yerdir. | Bu tümsek, koparken büyük zelzele, Son vatan parçası geçerken ele, Mehmed’in düşmanı boğduğu sele, Mübarek kanını kattığı yerdir. Düşün ki, hasrolan kan, kemik, etin Yaptığı bu tümsek, amansız, çetin, Bir harbin sonunda, bütün milletin, Hürriyet zevkini tattığı yerdir. Necmettin Halil Onan |
(…) “Benim gördüğümü sen de görmüş olsan inanırdın. Hiç ümitsizliğe düşmezdin. Ben, ilk sedyelerin hastahaneye nasıl geldiklerini gördüm. Hiç birinde ne bir pişmanlık, ne bir azap, ne de bir korku emaresi vardı. Hepsinin yüzünde okunan şey, yalnız azim, yalnız metanetti. “Hanım abla şu yarayı sar da dönüvereyim.” Bu ses kulağımdan hiç gitmiyor.”
Selma Hanım:
“Ben, ay aydınlığındaki ölüyü de gördüm,” diyordu. Onu hastahanenin avlusunda, kerpiç duvarın kenarına getirip bıraktılar. Yapayalnızdı. Gittim, yanında oturdum. Ve bundan başka ( ) Alay kumandanının gözlerini de ben kapadım. Yüzünde öyle bir huzur, öyle bir bahtiyarlık vardı ki o andan beri artık ölüm korkusu nedir bilmiyorum.”
Selma Hanım, Eskişehir İstasyonu’nda, ara ve aman vermeyen bir ateş yağmuru altında Büyük Şefin sakin, kararlı ve destani çehresini de görmüştü. Tahliye edilen kasabanın bozgun kalabalığı ortasında, kes- kin ve sıcak bir sesle emirler veriyor; yanında duran Garp Cephesi kumandanına hemen hemen gülümseyerek bir şeyler söylüyor ve Ankara’ya ilk kafileyi götürecek olan trene son yolcunun binmesini bekliyordu.
Mustafa Kemal Paşa’nın bu mahşer içindeki silueti Selma Hanım’ın hayalinde o kadar derin nakşol- muştur ki bunu en küçük teferruatına kadar hatırlıyordu.
Üzerinde nefti bir av kostümü vardı. Bir gümüşî kalpak, gür ve uçları yukarıya doğru kıvrık kaşları- nın hizasına kadar iniyordu. Bütün bir ırkın asaletini taşıyan, uzun parmaklı, güzel elleri bir kehribar tesbihle oynuyordu. Sanki, bir istirahat saatinde bahçesinde dolaşan bir genç aile reisi gibiydi ve sanki gökyüzünden durmaksızın yağan şeyler bir yaz yağmurunun ilk damlalarıydı.
Yukarıda verilen metin ve şiirden yola çıkarak edebiyat ve tarih arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap:
Yukarıdaki parçalarda da toplumu derinden etkileyen önemli tarihi olayların edebi eserlere yansıması vardır.. Tarihi olaylar edebiyatta geniş yer tutmaktadır.
- Sanatçı edebi bir eser ortaya koyarken dönemin şartlarından etkilenir ve eserlerine yansıtır.
- Bu sebeple bir edebi eser incelenirken yazıldığı dönemin şartları ve toplumsal yapısı anlaşılabilir.
- Edebiyat tarihi geçmişten günümüze edebi eserleri, eserlerin yazarını ve tarihini inceleyen bir bilim dalıdır.
- Tarih aynı zamanda edebiyatın en çok ilişki kurduğu bilim dalıdır.
- Tarihi araştıran bir bilim insanı dönemi daha iyi anlayabilmek için o dönemde üretmiş olan yazarların eserlerini incelemek zorundadır.
- Şu çıkarımı yapmak doğru olur: Tarih edebiyattan, edebiyatta tarihten yararlanmaktadır.
10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÜNİTELERİ-KONULARI
Soru 2. Türk edebiyatının ana dönemleri nelerdir? Bu dönemlerin ayrılmasında etkili olan unsurlar nelerdir? Açıklayınız.
Cevap:
·Dil anlayışı
· Lehçe ve şive farklılıkları
· Kültürel farklılaşma
· Dinî hayat
· Sanat anlayışı
· Coğrafi değişim
Soru 3.Yukarıdaki metinlerin Türk edebiyatının hangi dönemlerine ait olduğunu tespit ediniz.
1. ………………………… 2. ………………………….. 3. ……………………….. 4. ……………………….
CEVAP:
1.CUMHURİYET DÖNEMİ 2. HALK EDEBİYATI-DİNİ TASAVVUFİ EDEBİYAT 3. DİVAN EDEBİYATI 4. İSLAMİYET ÖNCESİ YAZILI DÖNEM
Soru 4 Aşağıda verilen eserlerle dönemleri doğru şekilde eşleştiriniz.
| a. Divan-ı Hikmet | 1. Sözlü Dönem |
| b. Leyla ile Mecnun | 2. Yazılı Dönem |
| c. Kök Türk Kitabeleri | 3. Geçiş Dönemi |
| ç. Alp Er Tunga Sagusu | 4. Divan Edebiyatı |
| 5. Batı etkisinde gelişen Türk ede. |
Cevap:
a-3 / b-4 / c-2 / ç-1
10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÜNİTELERİ-KONULARI
Soru 5
Cevap:
a-1 / b-4 / c-3
Soru 6
Aşağıdaki tabloda boş bırakılan yerleri, Türkiye Türkçesinin tarihi gelişimine göre doğru şekilde doldurunuz.
| …………………………. | ……………………… | ……………………. | Türkiye Türkçesi |
Cevap:
Eski Türkçe- Orta Türkçe – Batı Türkçesi – Türkiye Türkçesi
Soru 7. Aşağıdaki metinde ayraçla boş bırakılan yerlere, uygun noktalama işaretlerini getiriniz.
Türkçe( ) 1300 yıldan fazla bir zamandır yazı dili olarak takip edilebilmektedir( ) Bu özelliğiyle günümüzde konuşur sayısı ve yaygınlığı ön sıralarda bulunan İngilizce( ) Fransızca( ) İtalyanca( ) Almanca( ) Japonca gibi dillerden daha erken dönemlere ait belgeleri bulunan Türkçenin( ) yazıyla takip edilemeyen dönemleri de tahminen günümüzden 7-8 bin yıl geriye gitmektedir( ) Bu tahmin( ) şu anki bilgilerimize göre insanlığa yazıyı armağan eden Sümerlerden kalan tabletlerde geçen ve Türkçe ile ortak olan sözler esas alınarak yapılmaktadır( ) Sümerce ile Türkçe arasındaki bu 168 ortak söz ayrıca Türklerin MÖ 4000’li yıllarda Türkiye’nin doğusunda bulunduklarının da bir kanıtıdır( )
Cevap
Türkçe(, ) 1300 yıldan fazla bir zamandır yazı dili olarak takip edilebilmektedir( .) Bu özelliğiyle günümüzde konuşur sayısı ve yaygınlığı ön sıralarda bulunan İngilizce(, ) Fransızca(, ) İtalyanca(, ) Almanca( ,) Japonca gibi dillerden daha erken dönemlere ait belgeleri bulunan Türkçenin(; ) yazıyla takip edilemeyen dönemleri de tahminen günümüzden 7-8 bin yıl geriye gitmektedir(. ) Bu tahmin( ,) şu anki bilgilerimize göre insanlığa yazıyı armağan eden Sümerlerden kalan tabletlerde geçen ve Türkçe ile ortak olan sözler esas alınarak yapılmaktadır( .) Sümerce ile Türkçe arasındaki bu 168 ortak söz ayrıca Türklerin MÖ 4000’li yıllarda Türkiye’nin doğusunda bulunduklarının da bir kanıtıdır(. )
Soru 8.Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışlarını bularak düzeltiniz.
Türkiye’deki kullanıcılarının dünya ortalamasına göre üstsıralarda bulunduğu göz önüne alındığında sosyal medya, Türkçe’nin kullanımı açısından yeni ve yaygın bir ortam olarak öneçıkmaktadır. Sınırlı sayıda harfin kullanılabildiği ortamlarda sözcüklerde ünlü harfleri yazmadan yalnızca ünsüzlerle yazışma, büyük harf ile ilgili kurallara aykırılık, sözcüklerin yazımında özensizlik gibi olumsuzluklar dikkat çekmektedir. Kısa mesajlardaki karakter sınırlaması bahanesiyle ünlü harfleri kullanmadan yazma eğiliminin herhangi bir karakter sınırlaması olmayan akıllı telefonlardaki iletişim uygulamalarındada sürdürülmesi dikkatçekicidir. Cep telefonlarından kısamesaj gönderirken, sanal ortamdaki söyleşi programlarını kullanırken başvurulan bu kuraldışı yazışma biçimleri sosyal medyada daha hızlı yayılmaktadır. Sanal söyleşide iki kişi arasında kalan yazışma, sosyal medyada paylaşımla yüzlerce, binlerce kişiye ulaşmaktadır. Buda sosyal medyanın dilin kullanılması açısından özen gösterilmesi gereken yeni ve önemli bir iletişim ortamı olduğunu göstermektedir.
Cevap:
Türkiye’deki kullanıcılarının dünya ortalamasına göre üstsıralarda bulunduğu göz önüne alındığında sosyal medya, Türkçe’nin kullanımı açısından yeni ve yaygın bir ortam olarak öneçıkmaktadır. Sınırlı sayıda harfin kullanılabildiği ortamlarda sözcüklerde ünlü harfleri yazmadan yalnızca ünsüzlerle yazışma, büyük harf ile ilgili kurallara aykırılık, sözcüklerin yazımında özensizlik gibi olumsuzluklar dikkat çekmektedir. Kısa mesajlardaki karakter sınırlaması bahanesiyle ünlü harfleri kullanmadan yazma eğiliminin herhangi bir karakter sınırlaması olmayan akıllı telefonlardaki iletişim uygulamalarındada sürdürülmesi dikkatçekicidir. Cep telefonlarından kısamesaj gönderirken, sanal ortamdaki söyleşi programlarını kullanırken başvurulan bu kuraldışı yazışma biçimleri sosyal medyada daha hızlı yayılmaktadır. Sanal söyleşide iki kişi arasında kalan yazışma, sosyal medyada paylaşımla yüzlerce, binlerce kişiye ulaşmaktadır. Buda sosyal medyanın dilin kullanılması açısından özen gösterilmesi gereken yeni ve önemli bir iletişim ortamı olduğunu göstermektedir.
10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÜNİTELERİ-KONULARI
Soru 9. ………………. edebiyat inceleme ve araştırmaları ile tanınmıştır. Yazmış olduğu Resimli Türk Edebiyatı tarihi edebiyat araştırmacılarının başucu kaynaklarından biridir. Türkçeye ve Türk diline hizmet eden yazarın diğer önemli bir eseri adlı denemelerden oluşan eseridir. Yazar, Yahya Kemal’in ölümünden sonra bütün eserlerini derleyerek yayına hazırlamıştır. Yahya Kemal Enstitüsünü kurmuş burada çalışmalarda bulunmuştur.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Mehmet Kaplan – Nesillerin Ruhu
B) Nihad Sami Banarlı – Türkçenin Sırları
C) Fuat Köprülü – Türk Edebiyatı Tarihi
D) Kenan Akyüz – Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri
E) Faruk K. Timurtaş – Tarih İçinde Türk Edebiyatı
Cevap :
“B” şıkkı
Soru 10. Kök Türk dönemine ait olan eser, Türk adının ilk geçtiği yer olarak bilinmektedir. Tonyukuk, Bilge Kağan ve Kültigin adana yazılan abidelerden oluşmaktadır. Eserde dönemin siyasi mücadeleleri ve öğütler yer almaktadır. Danimarkalı bilim insanı Thomsen tarafından okunan abideler Türk kültür tarihinin en önemli eserlerinden biridir.
Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi
B) Kök Türk Kitabeleri
C) Aarlutukn Y
D) Sekiz Yükmek
E) Irk Bitig
Cevap :
“B” şıkkı
Soru 11. Dünyada en çok konuşulan beş dilden biri olan Türkçe, büyük bir coğrafyada kullanılmaktadır. Orta Asya’dan Orta Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyada yaşayan Türkler tarih içinde tanıştıkları çeşitli kültürler, yaşadıkları siyasi değişmeler sonucunda farklı alfabeler kullanmışlardır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Türklerin kullandığı alfabelerden biri değildir?
A) Arap B) Kiril C) Latin D) Çin E) Orhun
Cevap :
“D” şıkkı
