ANLATIM ÖZELLİKLERİ – İLKELERİ
Anlatım özellikleri nedir? Bir metnin anlatımının etkileyici olması, dilin kurallarına uygun olması ve okur tarafından anlaşılması için kullanılan ilkelerdir.
Anlatım Özellikleri
⇒YALINLIK (SADELİK)
Anlatımın uzun cümlelerden,söz sanatlarından uzak olması durumudur. Yalın anlatımlarda duygu ve düşünceler kısa ve öz biçimde anlatılır.
⇒ AKICILIK
Anlatımın hiç bir engele takılmadan akıp gitmesi; gereksiz sözcük tekrarlarından kaçınılmasıdır. Metinde söyleyişi kolay sözcüklere yer verilmelidir.
⇒ ÖZLÜLÜK (YOĞUNLUK)
Anlatımda zengin bir içeriği, gereksiz ayrıntılara yer vermeden az sözle çok şeyi ifade etmektir. Atasözleri, söyleyiş derinliği olduğundan özlü sözlere örnektir.
⇒ AÇIKLIK
Fikirlerin ve duyguların net bir şekilde anlatılmasıdır. Anlatımın hiç bir tartışmaya yol açmadan yargıyı açıkça ifade etmesidir.
⇒ ÖZGÜNLÜK (FARKLILIK)
Yazarın konuyu kendinden önceki sanatçılara ve çağdaşlarına benzemeden, taklit etmeden kendi tarzında ele almasıdır. Özgünlük bir eserin biçiminde de içeriğinde de olabilir.
⇒ DOĞALLIK / İÇTENLİK
Gerçeklerin olduğu gibi, çarpıtılmadan anlatılmasıdır. Anlatım içten ve yapmacıktan uzaktır.
⇒ DURULUK
Anlatımda gereksiz sözcüklere yer verilmemesidir. Gereksiz sözcük kullanmak aynı zamanda anlatım bozukluğuna yol açar.
⇒ TUTARLILIK
Anlatımın mantık kurallarına uyması, duygusal ve düşünsel çelişkiler taşımamasıdır.
⇒ ETKİLEYİCİLİK
Yazarın anlatımının okuyucu üzerinde iz bırakmasıdır.
⇒ SÜRÜKLEYİCİLİK
Anlatımın okur üzerinde merak duygusu uyandırmasıdır. Okurun metinden kopmaması sürükleyici olduğunun kanıtıdır.
Konuyu daha iyi kavrayabilmek için Anlatım Özellikleri ile ilgili soruları çözelim.
ANLATIM ÖZELLİKLERİ ÖRNEK SORULAR
“Şiirlerinde gereksiz sözcüklerden olabildiğince kaçınıyor. Sıfatlar, benzetmeler için de böyle bu. Okuyucu birtakım soyut, düğümlü sözcüklerle yorduğu da söylenemez. Öğretici bir hava taşımamalarına karşın, yine de bu şiirlerde bir eksiklik var: Başka şiirleri anımsatıyor; bunları daha önce okumuş gibi bir duyguya kapılıyorsunuz.” diyen bir eleştirmenin sözüne ettiği şiirlerde bulduğu eksiklik nedir?
A) Yalınlık B) İçtenlik C) Yoğunluk D) Özgünlük E) Açıklık
CEVAP : Sözü edilen şiirle ilgili eksiklik, paragrafın son cümlesinde belirtilmiştir. “Başka şiirleri anımsatıyor.” Bu da bize başka şiirleri taklit ettiğini göstermiş oluyor. Bu nedenle cevap D seçeneğidir.
(I) Servet-i Fünûn temsilcileri içinde Tevfik Fikret’ten sonra “en büyük şair” olarak nitelendirilen Cenap Şahabettin ile okul kitaplarında ilk karşılaşmam hançer gibi keskin bir Erzurum kışına
rastlar. (II) Zaten büyük bir çoğunluğumuz şair ve yazarlarla ancak okul kitaplarında tanışmışızdır. (III) Ne gariptir ki o büyük şairin o büyük şiiriyle Erzurum’un kan donduran, kasıp kavuran soğuğu
yüzünden bir türlü ısınmayan sınıfında tanışınca içim ısınmıştı. (IV) Şiir sevenler bilir; şiir insanın içini ısıtır, yerine göre serinletir, düşüncelerin ağırlığından kurtarır, alır götürür insanları bir yerlere
gönlünün elinden tutarak. (V) Elhân-ı Şitâ, o soğuk kış mevsiminde, o yatılı okulda yalnızlığımın ve özlemlerimin üzerine örtülüveren sıcacık bir battaniye etkisi yaratmıştı.(2012- YGS)
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde yalın bir anlatım söz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
CEVAP: B
ANLATIM ÖZELLİKLERİ ÖRNEK SORULAR
CEVAP:B
CEVAP: E
ANLATIM ÖZELLİKLERİ ÖRNEK SORULAR
Paragrafta Konu ve Ana Düşünce
Paragrafta Yardımcı Düşünceler
Anlatım Özellikleri ( İlkeleri )
Paragraf Soruları İçin Kavram Sözlüğü
ANLATIM ÖZELLİKLERİ
Bu konu düzenli olarak güncellenmektedir.