Tahkiyeli Metinlerde Anlatım Teknikleri
Tahkiyeli metin ne demek?
“Tahkiyeli metinlerde anlatım teknikleri“nden bahsetmeden önce Tahkiye Nedir? inceleyelim.Gerçek veya tasarlanmış bir olayın söz veya yazı ile anlatımına hikâye etme (tahkiye) denir. Çok başvurulan anlatım yollarından biri de tahkiyedir. Arapça olan bu kelime: “bir olayı anlatmak, anlatış düzeni” demektir. Kısaca, bir olayın hikâye edilişine tahkiye denir.
Geriye Dönüş Tekniği
Bu teknik genellikle tarihi romanlarda kullanılır. Yazarlar şimdiki zamanda yaşadıklarından eserlerinde şimdiki zaman ağır basar. Bu etkiyi azaltmak için geriye dönüş tekniği kullanılır. Ayrıca kişiler ve olaylar hakkında bilgi verilirken de kullanılabilir. Yazar karakterlerin, yerlerin ve olayların geçmişiyle ilgili bilgi vermeyi amaçlar. Bu anlatım tekniği romanın gerçekliğine önemli ölçüde etki eder. Olayların altyapısıyla ilgili bilgiler verdiği için gelecekte olabilecek olaylar veya kişilerin şu anki konumlarıyla ilgili fikir sahibi olunur.
Örnek
Babasını hatırladı. Trene yolcu ederken “Aman oğlum.” demişti, “yüzümü kara çıkarma. Babayın oğlu olduğunu göster şu millete, ille de mıhtara. Benim oğlumsan sırtın yere gelmez. Heye İstanbul gurbeti çetin, İstanbullunun cinden de beter olduğunu söylerdi emmim ya, boş ver. Var git, sağlıcakla, eyi kötü bir işin başın geç, bize mektup sal. Ondan sonrasına karışma. Ben hepsinin yuvasını yaparım!” Orhan Kemal, Gurbet Kuşları
İç Çözümleme Tekniği
Anlatıcı ve onun hakim bakış açısıyla kurulan, anlatıcının kahramanın zihninden geçenleri okuduğu
anlatım tekniğine iç çözümleme denir. Bu teknikte anlatıcı, figürün zihnine rahatça nüfuz ederek onun düşüncelerini “diye düşündü” gibi ifadeyle aktarır ve figürü edilgenleştirerek anlatır.
Örnek
Yavaş yavaş merdivenleri indi. Orta kata gelince müdürün odası gözüne ilişti. Şakir Bey’i bir kere
görmek fena olmaz diye düşündü. Kocası hakkında ondan malûmat alabilirdi, hademe ile içeriye haber gönderdi. Peyami Sata, Canan
Bilinç Akışı Tekniği
Bu teknikle karakterin iç dünyası hiçbir kaygı olmadan okuyucuya aktarılır. Karakterin duyguları ve düşüncelerindeki değişimler bu teknikle verilir. Karakterin aklından geçen düşünceler bütün karmaşıklığıyla ve herhangi bir sıra olmadan okuyucuya verilir. Bu sayede okuyucu karakterin psikolojisini ve ruh hâlini daha iyi anlayabilir ve bazı olaylarla, bu olayların nedenleri arasındaki bağlantıları açıklayabiliyor. Ayrıca karakterin aklında kurduğu planlar ve yapmak istediği şeyler de bu teknikle verilir.
Örnek
Getirip karşısına buruş buruş, upuzun bir gölge dikiyorlar ve o soruyor; kocanın ne işle meşgul olduğunu biliyor muydun? Gölge diyor; bilmiyordum. Ne zamandan beri bilmiyordun? Gölge diyor, beni alıp kaçırdığından beri. Kaçırmış mıydı seni? Gölge diyor; he, kasabamdan alıp kaçırmıştı. Peki bunca altını, halıyı, vesaireyi bu adam acaba hangi parayla alıyor diye hiç merak da mi etmiyordun? Gölge diyor; etmiyordum. Peki vukuat nasıl oldu vukuat, onu anlat! Gölge diyor; o eve yeni gelmişti, nereden geldiyse…Sonra? Sonra o geldiğinde çocuk ağlıyordu ve o çocuğu ağlar buldu. Evet? Ağlar bulunca öfkelendi o. Hasan Ali Toptaş, Kayıp Hayaller Kitabı
Anlatma Tekniği – Gösterme Tekniği – Özetleme Tekniği
Arkadaşım hangi felaketin beni bu hale getirdiğini sormuyordu. Hayat böyleydi. insanlar ayrı ayrı
vollara dağılırlardı. Kiminin tuttuğu yol insanı bu Cevdet gibi, muvaffakiyete götürür. Kimininkini
de benim vardığım şahikaya çıkarırdı. Bu bir talih, tesadüf meselesiydi. Niçininí, nasılını sormak
beyhudeydi.
Cevdet:
Sana bir muavenette bulunabilir miyim Mürşit, dedi.
Geçti, dedim. Bu tesadüf bir iki sene evvel olsaydı belki eski arkadaşa bir iyilik edebilirdin.
Fakat şimdi.. Ölüler gibiyim.. Hiçbir şeye ihtiyacım yok… Yuvarlanıp gidiyoruz.
Yukarıdaki parçanın birinci paragrafında anlatıcı,olay ile okuyucu arasına girerek anlatma yoluna
gitmiştir.Buna anlatma tekniği denir.İki ve üçüncü paragrafta ise arada kimse olmadan olay doğrudan okuyucuya aktarılmıştır. Bu tekniğe de gösterme tekniği denir. Görüldüğü gibi bu iki teknik birlikte kullanılmaktadır.
Ne kadar olsa kanında İstanbulluluk var çocuğum, dedi. Sonra ablası Ruhsar’a da çok düşkündür.Ben bağrıma taş basıyorum, tahammül ediyorum ama… O ne kadar olsa cahil taze… Anlaşılan kardeşini göreceği geldi, kendi yaşında tazelerin İstanbul’da gezip eğlendiklerini haber alıyor… Sonra burası da onu çok sıktı. Memleketin hali mâlum. Fazla olarak ahalinin dedikodusu… Biliyorsun yavrum, bütün memleket bize düşman… Önüne gelen bizimle uğraşır. Ama belki ben yanılıyorum. Sen daha iyisini bilirsin…
Yukarıdaki paragrafta anlatıcı; Meveddet’in annesi, kızının durumunu ve o yöredeki insanların kendilerine bakış açılarını özetleyerek vermiştir. İşte, anlatıcının kişileri ya da hakkında bilgi vermek istediği herhangi bir şeyi özetleyerek anlatmasına özetleme tekniği denir.
Tahkiyeli metinler pdf indirmek için tahkiyeli-metinlerde-anlatım-teknikleri-pdf-indir
Kaynak: 9. sınıf tde kitabı