Tanzimat Dönemi, 19. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan önemli bir dönemdir. Bu dönem, modernleşme çabalarının hız kazandığı ve toplumsal, siyasi, hukuki ve kültürel alanlarda köklü değişikliklerin yaşandığı bir süreci ifade eder.
Tanzimat Dönemi, II. Mahmud’un tahtta olduğu 1839’dan Abdülmecid’in saltanatının sona erdiği 1876’ya kadar olan zaman dilimini kapsar. Bu dönemin temel amacı, Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan geri kalmışlığı aşmak, devletin yönetim yapısını modernleştirmek ve halkın refahını artırmaktı.
Tanzimat Dönemi Özellikleri
Divan edebiyatını eleştirerek, onun etkisinden kurtulmaya çalışsalar da, yine de bu etkiden tam anlamıyla sıyrılamamışlardır. Bu dönemde, “vatan millet, hak adalet, özgürlük” gibi kavramlar ilk kez dile getirilmiş ve bu kavramlar, toplumun bilincinin yükseltilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Batılı anlamda ilk eserler de bu dönemde ortaya çıkmış ve bu eserler, modern edebiyatın temellerinin atılmasına yardımcı olmuştur.
Edebiyatın, toplumu bilinçlendirmek amacıyla bir araç olarak kullanılması fikri bu dönemde güçlenmiştir. Dilin daha anlaşılır ve sade hale getirilmesi gerektiği düşüncesi öne çıkmış, ancak bu konuda tam anlamıyla başarılı olunamamıştır. Roman, modern hikâye, tiyatro, gazete, eleştiri ve anı gibi yeni türler bu dönemde ortaya çıkmış ve edebiyatın daha geniş kitlelere ulaşmasına olanak tanımıştır.
Bu dönemin sanatçıları, sadece sanatçı kimliğiyle değil, aynı zamanda devlet adamı sıfatıyla da ön plana çıkmışlardır. Bu dönemdeki edebiyatçılar, toplumsal sorunlara duyarlılıklarını sanatlarıyla birleştirerek, halkın düşüncelerini ve taleplerini dile getirmişlerdir. Klasizm akımının etkisinde olanlar (Şinasi, Ahmet Vefik Paşa) kadar romantizm akımının izlerini taşıyanlar (Namık Kemal, Ahmet Mithat) da bu dönemin önemli isimleri arasında yer almıştır.
