Dörtlüklerle Kurulan Divan Şiiri Nazım Biçimleri
Divan Edebiyatı Nazım Biçimleri
Gazel
Kaside
Mesnevî
Müstezat
Kıt’a
B-Dörtlüklerle Kurulanlar
Rubai
Tuyuğ
C-Bentlerle Kurulanlar
Murabba
Şarkı
Terkib-i Bent
Terci-i Bent
Dörtlüklerle Kurulan Divan Şiiri Nazım Biçimleri
Rubai
Tuyuğ
1- RUBAİ
- Dört dizeli tek bir beyitten oluşan nazım biçimidir.
- Sözlük anlamı dörtlüktür.
- Halk şiirindeki maniye benzer.
- Uyak düzeni a a x a şekildedir.
- Belirli aruz kalıplarıyla yazılır.
- Rubailerde aşk, şarap, eğlence, ölüm, dünyanın nimetleri, dünyanın geçiciliği gibi konuların yanında daha çok felsefi düşünceler işlenir.
- İranlı şair Ömer Hayyam dünyaca ünlü rubai şairidir.
- Anadolu da rubainin öncüsü Mevlana’dır.
- Kadı Burhanettin, Azmizade Haleti, Yahya Kemal, Arif Nihat Asya rubai türünde eserler vermiştir.
NOT: Dört dizesi birbiriyle kafiyeli rubailere “rubai musarra” veya “terane” adı verilir.
- Divan edebiyatı nazım biçimlerinden günümüze kadar canlılığını koruyabilmiş tek nazım biçimi “rubai”dir.
Rubai Örneği
Mal mülk düşkünleri rahat yüzü görmezler,
Bin bir derde düşer, canlarından bezerler.
Öyleyken, ne tuhaftır, yine de övünür,
Onlar gibi olmayana adam demezler.
Ömer Hayyam
Daha fazla örnek için tıklayınız.
2 -TUYUĞ
- Tuyuğ maniden doğmuş, Türk edebiyatına özgü milli nazım biçimidir.
- Rubaiden farkı aruzun sadece “failatün/faülatün/failün” kalıbıyla yazılmıştır.
- Rubaide olduğu gibi tuyuğda da mahlas kullanılmaz.
- Kadı Burhanettin ve Seyit Nesimi bu tarzın ustalarıdır. Ali Şir Nevai, Babur Şah da tuyuğ örnekleri vermişlerdir.
Tuyuğ Örneği
Âlemi yüzün gülistan eylemiş
Bülbülü sermest ü hayran eylemiş
Amberin zülfün perişan eylemiş
Mahını ebrinde pinhan eylemiş
Günümüz Türkçesiyle:
Senin yüzün âlemi gül bahçesi eylemiş
Bülbülü kendinden geçirip hayran eylemiş
Saçlarının kokusu perişan etmiş
Bulut ayı kapatıp gizlemiş
