Uyak Kafiye Çeşitleri Örnekler
UYAK (KAFİYE)
⇒ Dize sonlarındaki ses benzerliğine uyak (kafiye) denir.
⇒ Uyağı oluşturan veya kelimelerin yazılış ve okunuşları aynı, görev ve anlamları farklı olmalıdır.
ÖRNEK
…….. bostan
…….. kahraman “-an” sesleri kafiyedir.
⇒ UYAK (KAFİYE) ÇEŞİTLERİ
1. YARIM UYAK: Mısra sonlarındaki tek ses benzerliğine yarım uyak denir. Genellikle Halk Edebiyatında kullanılır.
Evlerinin önü çardak
Elif’in elinde bardak
Sanki yeşil başlı ördek
Yüzer Elif Elif diye
“-k” sesleri yarım uyaktır.
2. TAM UYAK: İki ses benzeşmesine dayanan kafiyeye tam kafiye denilir.
Atlastan bakardım nereye gitti
Öyle öyle ezberledim gurbeti
“-ti” tam uyaktır.
Not: Dilimize yabancı dillerden geçmiş “â, î, û” gibi uzun sesler iki birim sayıldığı için şapkalı ünlüleri tam uyak sayarız.
“-â” sesi tam uyaktır.
3. ZENGİN UYAK: İkiden fazla sesin benzeşmesiyle oluşan kafiyeye denir. Daha çok Divan şiirinde kullanılır.
Bir zafer müjdesi burda her isim
Sanki tek bir anda gün, saat, mevsim
“-sim” zengin uyaktır.
4. TUNÇ UYAK: Kafiyedeki kelimelerden birinin, diğerini içinde aynen tekrar edilmesiyle oluşan kafiyeler tunç kafiye denir.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım
“-aşarım tunç uyaktır.
Bursa’da bir eski cami avlusu
Mermer şadırvanda şakırdayan su
“-su“ tunç uyak
5. CİNASLI UYAK: Yazılışları ve okunuşları aynı anlamı farklı olan kelimelerle kurulan uyak çeşididir. Cinaslı kelimeler daha çok manilerde kafiye olarak kullanılır.
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yârimden vazgeçmem
Götürseler asmaya
“-asmaya“ Cinaslı uyak”
Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç
Bu son fasıldır ey ömrüm, nasıl geçersen geç
“-geç“: Cinaslı uyak”
Uyak Kafiye Çeşitleri Örnekler
Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz“
“-le” ler tam uyak
Kim okurdu kim yazardı
Bu düğümü kim çözerdi
Koyun kurt ile gezerdi
Fikir başka başk’ olmasa
“-z” ler yarım uyak, “ardı” redif
Ertesi gün başladı gün doğmadan başladı yolculuk
Soğuk bir mart sabahı buz tutuyor her soluk
“-luk” zengin uyak
Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var
“var” tunç uyak
Şiir Bilgisi ( Ahenk Unsurları ) Konu Anlatımı
Nazım Şekilleri
