10. Sınıf Dünya Edebiyatında Roman

*Roman, Avrupa’da sözlü edebiyattaki destan türünün geçirdiği evrimleşmenin bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

*Roman türünün ilk örneklerini 15. yüzyılda Fransız yazar Rabelais (Rable) vermiştir.

*Bugünkü romanı hatırlatan ilk eser, 16. yüzyılda Rönesans’tan sonra Givoanni Boccacio (Covanni Bokaçço) tarafından yazılmış olan “Dekameron”dur. Bu eserle günlük yaşayış ve sosyal şartlar edebiyata girmiştir.

*Miguel de Cervantes’in (Migel de Servantes) Don Kişot’u 16. yüzyılın sonlarına doğru yazılmıştır ve eser, roman türünün ilk başarılı örneği kabul edilir.

*17. yüzyılda klasik akım içinde ortaya çıkan tek romancı ise Madame De La Fayette’tir (Madam Dö La Fayet). “Prenses de Cleves” adlı eseri, psikolojik romanın ilk başyapıtı kabul edilir.

*18. yüzyılda roman, o zamana kadar görülmemiş bir tarzda gelişmiştir.

*İngiltere’de Daniel Defoe (Danyel Defo) Robenson Cruze (Robinson Kuruz)’u, Jonathan Swift (Canıtın Sivift) “Guliver’in Gezileri”ni yazmıştır.

*Bu türün yetkin örnekleri ise 19. yüzyılda verilmeye başlanmıştır. Bu yüzyılın hem ilk yarısında hem de realizm akımının ortaya çıktığı ikinci yarısında birçok realist roman yazılmıştır.

Realist roman yazan belli başlı yazarlar şöyledir:

İngiltere ve Amerika’da Jane Auston (Ceyn Austın), George Eliot (Corç Eliyıt), Anthony Trollope (Antoni Trolp) ve Henry James (Henri Ceyms);

Fransa’da Stendhal (Sitendal), Balzac (Balzak) ve Flaubert (Fılober);

Rusya’da Turgenyev, Dostoyevski ve Tolstoy.

*Realist romana örnek olarak

Balzac’ın “Goriot Baba”sı,

Flaubert’in “Madam Bovary”si,

Dostoyevski’nin “Suç ve Ceza”sı ve Henry James’in “Bir Kadının Portresi” verilebilir.

*Ayrıca bu yüzyıldaki bazı büyük romancılar romantik ve realist unsurları eserlerinde kaynaştırmışlar, roman türünü trajedi ve hiciv gibi türlerle birleştirmişlerdir.

*İngiliz edebiyatında Charles Dickens (Çarls Dikıns) ve Thomas Hardy (Tomas Hardy) bu gibi romancıların örnekleridir.

*Emile Zola (Emil Zola) ve Frank Norris (Fırank Noris) ise natüralizm akımıyla romanı bilimsel bir hâle getirmeye çalışmışlardır.

*20. yüzyıldaki sosyal ve teknolojik gelişmeler romana da yansımıştır. Bu dönem romancıları arasında;

Amerikan edebiyatından John Steinbeck (Con Sıtayınbek), Ernest Hemingway (Örnıst Hemingvey);

Alman edebiyatından Thomas Mann (Tomas Man), Erich Maria Remarque (Erik Marya Römark);

Fransız edebiyatından Andre Mourois (Andre Moruva), Jean Paul Sartre (Jan Pol Sartır), Albert Camus (Albert Kamü) sayılabilir.

*İlk Rus klasikleri arasında “Ölü Canlar”, 19. yüzyıl Rus toplumunun en başarılı hicivlerindendir.

Gogol, hayranı olduğu Puşkin’in önerisiyle yazdığı Ölü Canlar’da 19. yüzyıl ortalarındaki Rus toplumunun çürüyen yanlarını ortaya koymaktadır. Bunu da kitabın kahramanı Çiçikov üzerinden anlatmaktadır. Zengin olma hayaliyle yanıp tutuşan Çiçikov, kendisine kurnazca bir yol bulur. Kasaba kasaba dolaşıp toprak sahiplerinin ölü kölelerini kâğıt üzerinde satın alarak “itibar sahibi bir beyefendi” olmak ister.

*Gogol’un bu eleştirel bakışı, Rusya’da reform hareketlerini başlatmak isteyen çevrelerce de benimsenmiştir.

Kaynak: MEB Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı, 10. Sınıf, Öğün Yayınları