Masallar; genel olarak halkın yarattığı, hem ağızdan ağıza hem de kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğu zaman olağanüstü durumları yine olağanüstü kahramanlara kapsamında anlatan halk hikayeleridir.
Masallar, ilk meydana geldikleri zaman bir kişinin malı halindeydi. Ancak yaygınlaşmaya başladıkça hem yöreden yöreye hem de ülkeden ülkeye geçtikçe halkın malı haline gelir. Masal, aslında anonim bir çeşittir.
Masal hikayeler; genel olarak iyilik kötülük, adalet zulüm, doğruluk haksızlık ya da alçak gönüllülük kibir gibi zıt durumların temsilcisi kabul edilen kişilerin mücadeleleri ile insanların ulaşması son derece güç olan hayallerden ibarettir.
Büyüklerin küçüklere her zaman “masal oku” tavsiyesi verdikleri bilinir. Bu nedenle masallar, çocukların da ilgi odağı halindedir. Bu öykülerin büyük bir kısmı hayvanlarla ilgilidir. Aynı zamanda yer ve vakit gibi kavramların da belirsiz olduğu bilinir.
Masalların büyük çoğunluğunda genel olarak bir eğitim amacı vardır. Bu açıdan bakıldığı zaman didaktik yani öğretici bir nitelik taşırlar Masallarda milli ya da dini motiflerle neredeyse hiç yer verilmez. Anlatımları ise kısa ve yoğun şekildedir. Kişiler ise her tabakadan seçilebilir. Bu hikayelerde cin, peri ve devler de rol alır. Anlatımda çoğunlukla geniş zaman ya da öğrenilen geçmiş zaman kipi tercih edilir.
Masalların büyük çoğunluğu ”bir varmış, bir yokmuş” şeklinde başlar. Aynı zamanda ”evvel zaman içinde, kalbur saman içinde” gibi ifadelere de sık sık denk gelinir. Bu giriş ifadelerine ise döşeme ya da tekerleme denir. Tekerlemenin ardından da olay ve dilek kısmı gelir. Türk masallarında dilek bölümü çoğu zaman “Onlar ermiş muradına .. ” şeklindedir. Ayrıca ”gökten üç elma düştü.” şeklinde de olur.
Masalların Genel Özellikleri Nelerdir?
“Masal oku” sözleriyle karşı karşıya kalan büyük küçük herkes, bu geleneğin nereden geldiğini merak eder. Aslında masal okuma alışkanlığı bundan çok önceki dönemlere kadar dayanır.
Masallarda her yaştan insanı ilgilendiren birtakım evrensel değerler anlatılır. Özellikle çocuklara dürüstlük, doğruluk, iyilik, ahlaklı olmak, yardımseverlik ve erdemli olmak gibi önemli duygular verilmek istenir.
Masallar, aslında olay eksenli şekilde gelişen bir edebiyat türüdür. Tam anlamıyla hayal ürünüdür. Hikayede anlatılan olaylar ise olağanüstü nitelikler taşır. Yani burada belirli bir yer ya da çevre yoktur. Hayali yerler ve çevre söz konusudur.
Masallarda zaman da genel olarak belirsizdir. Geçmişte herhangi bir zaman diliminde söz edilir. Ancak bu da hayali bir zamandır. Masallar, çoğunlukla geçmiş zaman kipi kullanılarak anlatılır. Bu açıdan da hikayeden farklılık gösterir.
Masal kahramanları, çoğu zaman olağanüstü nitelikler taşır. Bu öykülerde, gerçek hayatta denk gelinmeyecek kişiler de bulunabilir. Buradaki kişiler ise iyi ya da kötüdür. Öykülerde eğiticilik esas alınır. Yer, kişi ve zamanın hayali olmasının temel sebebi de budur. Öykülerde kimseyi rencide etmeden insanlara dersler verilir.
