Metinlerin Sınıflandırılması
⇒ Metinlerin sınıflandırılması aşağıdaki ölçütlere göre yapılır.
- Gerçeklikle ilişkileri
- Kullanılan anlatım tekniği
- Anlatım türü
- Dilin kullanımı ve işlevi
- Metnin içeriği
- Biçimsel özellikler
- Yazılış amacı
Bu yönden incelendiğinde metin türleri, sanat metinleri ve öğretici metinler şeklinde işlevlerine göre iki gruba ayrılır.
A. Sanatsal ( Edebi) Metinler:
- Üslup kaygısı vardır.
- Estetik kaygı ön plandadır.
- Bilgi verme amacı yoktur.
- Öğretmeyi değil, yaşatmayı amaçlar.
- Daha çok betimleyici ve öyküleyici anlatım tercih edilir.
- Sözcükler genelde yan ve mecaz anlamda kullanılır.
- Dil, şiirsel işlevde ya da heyecana bağlı işlevde kullanılır.
- Öznel anlatım hakimdir.
- Verilmek istenen ileti kanıtlanmaz, doğruluğu ya da yanlışlığı gösterilmez.
Sanatsal metinleri iki grupta inceliyoruz.
Coşku ve Heyecana Bağlı Metinler:
- Kelimeler yan ve mecaz anlamda kullanılır.
- Dil, şiirsel işlevdedir.
- Duygu ve düşünceler coşkulu bir biçimde aktarılır.
Olay Çevresinde Oluşan Metinler:
- Olaylar aktarılırken kurmaca ögeler kullanılır.
- Kişi, zaman, mekan ögelerine yer verilir.
- Yoruma dayanmaz.
Örnek Metin
Ertesi gün taşındın, fakat onca gözetlememe rağmen seni göremedim –bu, merakımı daha da artırdı. Sonunda, üçüncü gün, seni gördüm ve şaşkınlığım çok büyük oldu, çünkü çok farklıydın, o çocuksu Allah baba imgesiyle hiçbir ilintin yoktu. Gözlüklü, tatlı, yaşlı bir adamdı hayalimdeki ve sonra sen çıka geldin, yani bugünkünden hiç farksız olan halinle sen, yılların üstünden akıp gittiği, o hiç değişmeyen insan! Sırtında açık kahverengi, çok şık bir spor giysi vardı ve bir erkek çocuğunkini andıran, eşsiz hafifliğinle, her defasında iki basamağı birden aşarak, merdivenden yukarıya koşmuştun. Şapkanı elinde tutuyordun, o yüzden aydınlık ve canlı yüzünü, gencecik saçlarınla birlikte, anlatılması olanaksız bir şaşkınlıkla görebildim:Evet, ne kadar genç, ne kadar hoş, ne kadar tüy gibi hafif ve şık olduğunu görünce, şaşkınlıktan korkuya kapılmıştım….
Bilinmeyen Bir Kadının Mektubu / Stefan Zweig
B.Öğretici Metinler:
- Öğretici metinlerde amaç bilgi vermektir.
- Öğretici yazılar günlük hayatın tarihi olaylarını, gerçekleri ve felsefi düşünceleri bilimsel gerçeklikle anlatan yazı türüdür.
- Öğretici yazılar genellikle kelimelerin ilk akla gelen anlamlarıyla oluşturulup okuyucuda aynı türdeki izlenimi bırakırlar.
- Nesnel anlatım kullanılır.
- Açıklama, tartışma, betimleme ya da öyküleme anlatım biçimleri kullanılır.
- Tanımlama, örneklendirme, tanık gösterme, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır.
- Dil göndergesel işlevdedir.
Örnek Metin
Düşünceyi Geliştirme Yolları (Ayrıntılı bilgi için tıklayınız)
Metinlerin sınıflandırılması, sunumu sağ alt köşedeki menüden indirebilirsiniz.
Metinlerin Sınıflandırılması PDF indirmek için TIKLAYINIZ
Bu konu düzenli olarak güncellenmektedir.
