İSİM TAMLAMALARI
İsim tamlamaları konu anlatımı için takıldığınız yerde soru sorabilirsiniz. İsim tamlamaları konu anlatımı pdf dosyası sayfanın altındadır.
⇒En az iki ismin bir araya gelerek birbirini tamamlamasıyla oluşan söz öbekleridir.
⇒ Birinci unsur tamlayan, ikinci unsur tamlanan adını alır.
bahçe-n-in kapı-s-ı
tamlayan tamlanan
⇒İsim tamlamalarını dört başlık altında inceliyoruz.
- Belirtili İsim Tamlaması
- Belirtisiz İsim Tamlaması
- Takısız İsim Tamlaması
- Zincirleme İsim Tamlaması
Belirtili İsim Tamlaması:
⇒ Tamlayanı ilgi eklerinden “-ın, -in, -un, -ün” den birini, tamlananın da iyelik eki “-ı, -i, -u, -ü” den birini almasıyla kurulan tamlamadır. Tamlayan görevindeki sözcük ünlü ile biterse araya kaynaştırma ünsüzü alır.
- kalem-in kapağ-ı elbise-n–in rengi
tamlayan tamlanan “-n” kaynaştırma harfi “-in” tamlayan eki
HATIRLATMA
İyelik eki isme getirilerek onların kime olduğunu bildiren eklerdir.
- ben-im kalem-im
- sen-in kalem-in
- o-nun kalem-i
- biz-im kalem-imiz
- siz-in kalem-iniz
- onlar-ın kalem-leri
ilgi (tamlayan) iyelik (tamlanan)
ekleri ekleri
⇒ Belirtili isim tamlamalarında tamlayan da tamlanan da ek alır.
- gözlüğün çerçevesi, masanın gözü, kalemin ucu, arabanın farı, daktilonun tuşu,….
Tamlayan eki bazı durumlarda “-dan, -den” olabilir.
- öğrencilerden bazıları (öğrencilerin bazıları)
Tamlayan eki “-ım, -im, -um, -üm” şeklinde de olabilir.
- benim kitabım
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan cümle içinde kullanılmamış olabilir ya da tamlanan eki düşmüş olabilir.
- Bu kitap onların. ( onların kitabı, tamlanan kullanılmamış)
- Evi karmakarışık olmuş. (onun evi, tamlayan kullanılmamış)
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan yer değiştirebilir.
- Çok özledim havasını memleketimin.
Tamlayanla tamlanan arasına sözcük ya da sözcükler girebilir.
- Kapının gri, eski kolunu yenilemek lazım.
Tamlayan ya da tamlanan zamir olabilir.
- Bunların bazıları çürümüş.
- Çocuklarımın biri sınava girdi.
- Onların evi yeni boyandı.
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim tamlaması vardır?
A) Kitap sevgisi, yeni arkadaşlar kazandırdı.
B) Ressam bu tablosunda yağlı boya kullanmış.
C) Tahta masalar ve bir yığın kağıt vardı ortalıkta.
D) Arabanın benzini bittiği için yolda kaldık.
E) Hızlı adımlarla odaya doğru yürüdü.
CEVAP: A şıkkında kitap sevgisi belirtisiz isim tamlaması, B şıkkında yağlı boya takısız isim tamlaması, C şıkkında tahta masa takısız isim tamlaması, D şıkkında tamlayan da tamlanan da ek aldığı için arabanın benzini belirtili isim tamlaması, E şıkkında hızlı adımlarla sıfat tamlaması. Bu nedenle doğru cevap seçeneği “D” dir.
İsim tamlamaları konu anlatımı :
Belirtisiz İsim Tamlaması
⇒ Tamlayan ek almaz. Tamlanan iyelik eki (-ı, -i, -u, -ü) alır.
bahçe kapı-s-ı
tamlayan tamlanan
- ders kitabı, okul gömleği, bahçe kapısı, su sesi, kitap sevgisi,…..
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır?
A) “Kiminin parası, kiminin duası” diyerek oradan uzaklaştı.
B) Ölüm korkusu sarmıştı dört bir yanı.
C) Köyün elektriği bir türlü bağlanamamış.
D) Sandıklardan birini samanların üzerine oturttu.
E) Annemin çiçekleri süslüyor bütün balkonu.
CEVAP: A şıkkında kiminin parası, kiminin duası belirtili isim tamlaması, B şıkkında ölüm korkusu belirtisiz isim tamlaması, C şıkkında köyün elektriği belirtili isim tamlaması, D şıkkında sandıklardan biri, samanların üzeri belirtili isim tamlaması, E şıkkında annemin çiçekleri belirtili isim tamlaması. Bu nedenle doğru cevap seçeneği “B” dir.
İsim tamlamaları konu anlatımı :
Zincirleme İsim Tamlaması
⇒ En az üç ismin bir araya gelerek anlamca birbirini tamamlamasıyla oluşan tamlamalardır.
⇒ Zor gibi gözükse de yukarıdaki isim tamlamalarını kavrayınca bu zorluk ortadan
kalkacaktır.
⇒ Zincirleme isim tamlamasının oluşması için, bir isim tamlamasına tamlayan ya da tamlanan
eklenmesi gerekir.
- elbise dantelinin rengi ( tamlayanı belirtisiz isim tamlaması olan zincirleme i.t)
belirtisiz isim tam. tamlanan
- öğretmenin evrak çantası (tamlananı belirtisiz isim tamlaması olan zincirleme i.t)
tamlayan belirtisiz isim tam.
- öğrencinin çantasının sapı (tamlayanı belirtisiz isim tamlaması olan zincirleme i.t)
belirtili isim tam. tamlanan
- deri ceketin düğmesi ( deri ceket takısız isim tam.)
takısız isim tam. tamlanan
- köy muhtarının evrak dolabı ( tamlayan da tamlanan da belirtisiz i.t. şeklinde)
belirtisiz isim tam. belirtisiz isim tamlaması
- köy muhtarının eski evrak dolabı ( tamlayanla tamlanan arsasına sıfat girebilir)
DİKKAT
“eski kalemin kırık ucu” bu örnekte görüldüğü gibi belirtili isim tamlaması sıfat tarafından nitelenmiştir. Zincirleme isim tamlamasıyla karıştırmayınız.
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme ad tamlaması vardır ? ÖYS-1991
A) Filmdeki olaylar İsviçre sınırında geçiyor .
B) Kitapları , türlerine göre ayırarak kitaplığa yerleştirdim .
C) Gelecek yıl yaz tatilini Antalya’da geçireceğiz .
D) Sanatçı, ilk sergisini önümüzdeki hafta İstanbul’da açacakmış.
E) Serüven romanlarının okuyucusu her yıl biraz daha artıyor .
CEVAP: Doğru cevap “E” seçeneğidir. (serüven romanının okuyucusu)
UYARI Takısız isim tamlamaları halen üzerinde görüş birliğine varılamamış, tartışmalı bir konudur.
LİSE MÜFREDATINDA YER ALMADIĞI İÇİN KONU KALDIRILMIŞTIR.
İsim Tamlamaları Konu anlatımı Pdf İNDİR
